Köy Enstitüleri Kanunu


Hümanist kültüre açılan küçük bir pencere

BELGELİK
3sutun'un ilgi alanındaki konularda
önemli yasa, antlaşma,
sozleşme, bildiri gibi belgeler.
KÖY ENSTİTÜLERİ KANUNU
Kanun No: 3803
Kabul tarihi: 17/4/1940 ‎
BAŞ SAYFA  YAZILAR  MAVİPENCERE   GÖZLEMEVİ   ARKABAHÇE   IŞIKLI YOL   DÜNYA GÖRÜŞÜ
                 Alıntılık  Belgelik   Yarenlik   Okumalık ‎   Bakmalık   Gezinmelik
Madde 1— Köy öğretmeni ve köye yarayan diğer meslek erbabını yetiştirmek üzere ziraat işlerine elverişli arazisi bulunan yerlerde, Maarif Vekilliğince köy enstitüleri açılır.
Madde 2 — Bu enstitülerin 1 numaralı cedvelde gösterilen maaşlı muallim ve memurları 3656 sayılı kanunun ikinci Madde sine bağlı cedvelin Maarif Vekilliği kısmına ilâve edilmıiştir.
Madde 3 — Enstitülere tam devreli köy ilk okullarını bitirmiş sıhhatli ve müstaid köylü çocuklar seçilerek alınırlar. Enstitülerin tahsil müddetleri en az beş yıldır. Öğretmen olamayacağına kanaat getirilen talebenin ayrılacağı mesleklerin tahsil müddetleri Maarif Vekilliğince tesbit edilir.
Madde 4 — Enstitülere kabul edilenler sıhhî sebebden gayri sebeblerle müesseseden ayrıldıkları veya çıkarıldıkları takdirde okudukları müddete isabet eden masraf, kendilerinden veya kefillerinden alınır.
Madde 5 — Bu müesseselerde tahsillerini bitirerek öğretmen tayin edilenler, Maarif Vekilliğinin göstereceği yerlerde yirmi sene çalışmaya mecburdurlar. Mecburî hizmetlerini tamamlamadan meslekten ayrılan­ lar Devlet memuriyetlerine ve müesseselerine tayin edilemezler. Bu gi­ bilerin kendilerinden veya kefillerinden müessesede bulundukları zama­ na aid masrafın iki misli alınır.
Madde 6 — Köy enstitülerinden mezun öğretmenler, tayin edildik­ leri köylerin her türlü öğretim ve eğitim işlerini görürler. Ziraat işleri­ nin fennî bir şekilde yapılması için bizzat meydana getirecekleri örnek tarla, bağ ve bahçe, atelye gibi tesislerle köylülere rehberlik eder ve köylülerin bunlardan istifade etmelerini temin ederler. Bu öğretmenlerin disiplin işlerinin ne suretle görüleceği bir nizamname ile tayin edilir.
Madde 7 — Köy enstitülerinden mezun olan öğretmenler, ayda (20) lira ücretle Maarif Vekilliğince tayin edilirler. Muvaffakiyetle hizmet görenlerin ücretleri 6 ncı ders yılı başında 30, 15 inci ders yılı başında da 40 liraya çıkarılır. Bu öğretmenlerin istihkakları üç ayda bir peşin olarak yılda dört defada ödenir. Öğretmenlerin aylık ücretleri ve vazife mahalline gitme zarurî yol masrafları Maarif Vekilliği bütçesinden öde­ nir,
Madde 8 — Köy enstitülerinden mezun olan öğretmenler hasta ol­ dukları takdirde, 788 sayılı kanunun 84 üncü Madde sinin A, B ve C fık­ ralarındaki hükümlere göre, ücretlerini alırlar.
Madde 9 — Köy enstitülerinden mezun öğretmenlerin filî askerlik hizmetleri esnasında kayıdları terkin olunmayacağı gibi kendilerine 1076 numaralı kanun mucibince asteğmenlik veya askerî memurluk tevcihine kadar almakta oldukları ücretin üçte ikisi aylık tazminat olarak verilir. Aynı öğretmenler, seferberlik, talim ve manevra gibi sebeblerle silâh altına alındıkları takdirde, 3041 numaralı kanun ahkâmına tâbi tutulurlar.
Madde 10 — 'Köy enstitülerinden mezun olanlara, Maarif Vekilliği bütçesinden ve bir defaya mahsus olmak üzere vazifeye başladıkları ay içinde zatî teçhizat bedeli olarak (60) lira verilir.
Madde 11 — Köy enstitülerinden mezun öğretmenlere istihsale yarayıcı aletler, ıslah edilmiş tohum, çift ve irat hayvanları, cins fidan gibi istihsal vasıtaları, köy öğretmenlerinin tayin edildikleri okulların demirbaşına geçirilmek suretiyle Devletçe parasız olarak verilir.
Madde 12 — Köy öğretmenlerinin tayin edildikleri okullara, köy hududu içindeki ziraat işlerine elverişli araziden Köy Kanununa göre satın alınarak öğretmenin ve ailesinin geçimine, okul talebesinin ders tatbikatına yetecek miktarda arazi tahsis edilir. Köyde Devlete ait arazi bulunduğu takdirde okula tahsis edilecek arazi tercihan bunlardan ayrılır.
Madde 13 — Köy öğretmenlerinin okul namına meydana getirdikleri her türlü işletmelerdeki mahsul, hayvan ve binalar kuraklık, sel, yangın, çok hasar yapan nebat ve hayvan hastalıkları ve bilumum cevvî hadiseler gibi sebeplerle ziyana uğradıkları takdirde işletmeyi yeniden tesis maksadıyla ve Maarif Vekilliği bütçesinden zamanında okul namına zarar ve ziyanı karşılayacak bir yardım yapılır.
, Madde 14 — Köy okuluna ait her türlü demirbaş eşya, hayvan ve saire okulun malı olup bu işletmeden elde edilecek hasılat, öğretmene aittir. Ancak öğretmenin ayrılışında bu demirbaşlar yeni gelen öğretmene, bu mümkün olmadığı hallerde yeni öğretmen gelinceye kadar köy ihtiyar heyetine, işletilmek üzere, aynen teslim edilir, işletmeyi köy ihtiyar heyeti tesellüm ettiği takdirde işler imece ile yapılır. Bu suretle elde olunan mahsullerden satılması zarurî olanlar, ihtiyar heyetlerince satılarak nakden ve diğerleri aynen muhafaza ve yeni öğretmene devir ve teslim olunur. İşletmeye aid eşya ve tesisat i l e hayvanlar Devlet emvali muamelesine tâbi tutulur.
Madde 15 — Köy Öğretmenlerinin işleri gezici başöğretmenler ve i l k tedrisat müfettişleri tarafından takip ve teftiş edilir. Köy öğretmenlerinin işlerinin normal bir şekilde yürütülmesine Devlet teşkilâtı mensupları yardım ederler.
Madde 16 — Köy öğretmenlerinin tayin edilecekleri okulların binaları ve öğretmen evleri Maarif Vekilliğince verilecek plânlara göre Köy Kanununa tevfikan, bölge i l k tedrisat müfettişi i l e gezici başöğretmenin nezaretinde köy ihtiyar heyetleri tarafından yaptırılır ve Öğretmen t a y i n edilecek köylere keyfiyet uç yıl önce bildirilir. Köy bütçesinde de ona göre tedbirler alınır, Öğretmen işe b a ş l a m a d a n evvel o k u l binası i l e Öğretmenevi tamamen bitirilir. Köy okulları binalarının tamiri ve okulun daimî masrafları Köy ihtiyar heyetlerince temin edilir.
Madde 17 — Köy enstitülerine aşağıda adları yazılı müesseselerden mezun olanlaröğretmen tayinedilirler.
  1. Yüksek okullar ve üniversite fakülteleri mezunları,
  2. GaziTerbiyeEnstitüsü mezunları.
  3. Öğretmenokulları mezunları,
  4. Ticaretliselerive orta ziraat okulları mezunları,
  5. Erkeksanat okulları ve kız enstitüleri mezunları,
  6. Köy enstitüleri mezunları,
  7. inşaat usta okulları mezunları,
  8. Bunlardan başka her turlu teknik ve meslekî okullar mezunları.
Bunlardan başka her turluteknikvemeslekîokullarmezunları. Bu enstitülerde mütehassıs işçiler yevmiye veya aylık ücretle usta öğretici olarakçalıştırılabilir.Köy enstitülerinde çalıştırılacakların ne suretle tayin edilecekleri, terfi şekilleri ve b u enstitülerin idarî işlerinin nasıl yürütüleceği bir nizamname ile tespit olunur.
Madde 18 — Bukanun hükümlerine tâbi olacak köy öğretmenleri için Maarif Vekilliği tarafından, hükm î şahsiyeti haiz ve mercii Vekillik olmak üzere « Koy öğretmenleri tekaud sandığı» ve «köy öğretmenleri sağlık ve içtimaî yardım sandığı» teşkil edilecektir.
a) Tekaüd sandığının sermayesi ve gelirleri şunlardır :
  1. Maarif Vekilliği bütçesine köy enstitüleri masrafı olarak her yıl konulacak tahsisat yekûnun u n binde bir i .
  2. Aylıkları artırılan, sandığa dahil,Köy öğretmenlerinin ücretle­rinden kesilecek i l k aylık zamları.
  3. Sandık sermayesinin bütün gelirleri ile bilûmum müteferrik gelirler.
Tekaüd sandığının mevcud alacakları Devlet emvaline mahsus hak ve rüçhanları haizdir. Bu paralar ve alelumum aidat ile faiz ve temettüleri bigûna harç ve resme tâbi olmadığı gibi haciz ve temlik edilemez.
Hizmetmüddetleri 30 seneyi dolduran ve sandığa dahil bulunan Köy öğretmenleri tekaudluklerini taleb edebilirler. Bu gibiler ayda 20 lira ücretle tekaüde sevkedilirler. Tekaüdluk ücretleri üç ayda bir peşin olarak ödenir.
b)Sağlık ve içtimaî yardım sandığının sermayesi ve gelirleri şun­lardır:
  1. Maarif Vekilliği bütçesine koy enstitüleri masrafları namile her yıl konulacak tahsisat yekûnunun binde biri.
  2. Sandığa dahil öğretmenlerin aylıklarından kesilecek yüzdebirler.
  3. Teberrular.
  4. Sandıksermayesiningelirlerilesairbilûmumgelirler.
Her iki sandığın tediyeleri Divanı Muhasebat vizesine tâbi değildir.
Madde 19— Bir öğretmenin vefatı halinde okula aid olup menfaati öğretmene tahsis edilmiş bulunan emvalin ölüm yılı içinde elde edilecek hasılatının yarısı yardım sandığına ve yarısı da gelecek öğretmene verilir . Ölen öğretmenin mirasçıları, okul e m v a l i n i n hasılatı üzerinde hiç bir hak i d d i a edemezler.
Madde 20 Köy öğretmenleri tekaud sandığı ile Köyöğretmenleri sağlık ve içtimaî yardım sandığının idafesi, işleyiş tarzı, öğretmenlerin tekaüde sevk usulleri, yapılacak yardımların şekilleri, velhasıl bu iki sandığın bütün işlerine müteferri bilumum hususlar birer nizamname ile tesbit olunur. Bu nizamnamelerde hükmî şahsiyet i haiz Devlet müesseselerinde kurulmuş mümasil sandıkları nazalarına temin eylediği menfaatlere mütenazır menfaatler gösteren hükümlerin bulunması şarttır.
Madde 21 — Köylerde çalışan öğretmenlerin ve ailelerinin, Köy okullarındaki talebenin sıhhat işleri ne meccanen bakmak üzere Maarif Vekilliğince sıhhat müfettişi hekimler tayin edilir. Köy öğretmenleri, öğretmenlerin eşleri ve çocukları Maarif Vekilliği prevantoryom ve sanatoryomunda parasız tedavi edilirler.
Madde 22 — Bu enstitülerin tesisat, inşaat ve tamirat işleri 2490 sayılı Arttırma ve Eksiltme ve İhale Kanununa tâbi değildir.

M u v a k k a t M a d d e :

A)1 numaralı cedvelde gösterilen kadrolar­ dan ilişik 2 sayılı cedvelde yazılı m u a l l i m l i k l e r ve m e m u r i y e t l e r 1939 yılı U m u m î Muvazene Kanunu n u n 16 ncı Madde sine bağlı ( L ) cedveli- nin Maarif Vekilliği kısmına konulmuştur.
B) 7/7/1939 tarih ve 3701 numaralı k a n u n d a adı geçen Köy öğ­ retmen okulları bu k a n u n l aKöy enstitülerine kalbedilmişlerdir. Mezkûr Kanunu n metnindeki köy öğretmen okulları t a bir l e r i Köy enstitüleri şeklinde değiştirilmiştir. 18/1/1940 tarih ve 3782 sayılı Kanunu n 7 n c i Madde siile açılan (köy öğretmen okulları her turlu masrafı) unvanlı fasıl (köy enstitülerinin m a a ş , ücret ve her türlü masrafları) şeklinde değiştirilmiş ve b u f a s l a fevkalâde tahsisat olarak (250 000) l i r a konulmuştur.
C) 1939 |ve 1940 malî yıllarında b u enstitülerde çalıştırılacak üc­retli müstahdemler kadrosu İcra Vekilleri Heyetince tesbit edilir,
D) 1939 malî yılı u m u m î Muvazene Kanunu n u n 4 ü n c ü Madde sine bağlı ( D ) c e d v e l i n i n Maarif Vekilliği kısmında yazılı leylî talebeler m e y a n ı n a (köy enstitüleri) talebesi n a m i l e 2000 aded talebe k a d r o s u ilâve edilmiştir.
Madde 23 — Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.
Madde 24 — Bu Kanunun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.